પોલીસ સ્ટેશન માંથી ચોરી માં પકડાયેલા દાગીના ચોરી થઇ ગયા – મુદ્દામાલ છોડવા સુપીમ કોર્ટે આપ્યો ચુકાદો.

પોલીસ સ્ટેશન માંથી ચોરી માં પકડાયેલા દાગીના ચોરી થઇ ગયા – મુદ્દામાલ છોડવા સુપીમ કોર્ટે આપ્યો ચુકાદો.  કોઈ પણ ચોરી ના કેસ માં જયારે પોલીસ મુદ્દામાલ રિકવર કરે છે ત્યારે તે મુદ્દામાલ પોલીસ સ્ટેશન માં અથવા કોર્ટ માં રાખવામાં આવે છે અને મુદ્દમાલ એટલે (દાગીના રોકડ રકમ કે વાહન) પરત મેળવવા માટે કોર્ટ માં મુદ્દમાલ મેળવવા અરજી કરવી પડે છે. તે અરજી વચગાળા ની હોય શકે અથવા તો કેસ પૂર્ણ થાય પછી થઇ શકે. પરંતુ કેસ ચાલતા ઘણો લાંબો  સમય ચાલતો હોય છે. આથી તે મુદ્દામાલ વચગાળા ની કસ્ટડી માં મુક્ત થઇ શકે છે. આ કેસ માં જે દાગીના પોલીસે એ રિકવર કરેલ હતા તે પોલીસ સ્ટેશન માં થી જ ગુમ  થઇ ગયા અને ફરિયાદી ને ભોગવવું પડેલ આથી નીચે ના ચુકાદા માં તેના માટે સિધાંત પ્રસ્થાપિત થયેલ છે.

In Smt Basawa Kom Dyanmangouda Patil Vs State Of Mysore And  Another[1977] 4 SCC 358, the Hon‘ble Supreme Court dealt with a case  where the seized articles were not available for being returned to the  complainant. In that case, the recovered ornaments were kept in a trunk in  the police station and later it was found missing. The question was with  regard to payment of those articles. 

In that context, the Court observed at para no.4 as under-

―4. The object and scheme of the various provisions of the code appear  to be that where the property which has been the subject-matter of an  offence is seized by the police, it ought not to be retained in the custody of  the Court or of the police for any time longer than what is necessary. As the 

seizure of the property by the police amounts to a clear entrustment of the  property to a Government servant, the idea is that the property should be  restored to the original owner after the necessity to retain it ceases. It is  manifest that there may be two stages when the property may be returned to  the owner. In the first place it may be returned during any inquiry or trial.  This may particularly be necessary where the property concerned is subject  to speedy or natural decay. There may be other compelling reasons also  which may justify the disposal of the property to the owner or otherwise in  the interest of justice.  

The High Court and the Sessions Judge proceeded on the footing that  one of the essential requirements of the code is that the articles concerned  must be produced before the Court or should be in its custody. The object of  the code seems to be that any property which is in the control of the Court  either directly or indirectly should be disposed of by the Court and a just  and proper order should be passed by the Court regarding its disposal. In a  criminal case, the police always acts under the direct control of the Court  and has to take orders from it at every stage of an inquiry or trial. In this  broad sense, therefore, the Court exercises an overall control on the actions  of the police officers in every case where it has taken cognizance.”  

The Court further observed that where the property is stolen, lost or  destroyed and there is no prima facie defence made out that the State or its  officers had taken due care and caution to protect the property, the  Magistrate may, in an appropriate case, where the ends of justice so require,  order payment of the value of the property. To avoid such a situation, the  powers under Section 451 Criminal Procedure Code should be exercised  promptly and at the earliest.